taner akbaba

GENEL FOTOĞRAF ÇEKİM TEKNİKLERİ

Gece (düşük ışık) çekimi

Hemen her fotoğraf makinesi sahibi, bir ya da birkaç kez gece çekimi yapmayı denemiştir. Bu denemelerin büyük bir çoğunluğu ise başarısızlık ile sonuçlanmıştır. Halbuki gece çekimlerinde dikkat edilecek bir iki ufak ayrıntı ile sonuçlar düzelebilirdi. Bunun sebeplerinden birisi hemen hiçbir gece karesi bir diğerine benzemez (eğer sabit bir obje fotoğraflamıyorsak). Bir diğeri ise çekilen fotoğrafın ne çıkacağını çok zor kestirebilmesidir.Şimdi hep beraber gece çekimleri tekniklerine değinelim.

Bir gezidesiniz ve karşınız da yapay ışıklarla aydınlatılmış tarihi, turistik ve ya resmi binalar var, bütün bunlarla beraber hafif bir yağmur yağmış, yollar ışıl ışıl, otomobillerin far ve stop lambalarından yansıyan ışık demetleri yerlerde yansıyor. İşte tam burada yanınızda bir tripod ve fotoğraf makineniz var ise harika fotoğraflar çekeceğiz demektir.

Öncelikle film (duyar kat) insan gözünden farklı çalışır, yani insan gözüne giren bir ışık demeti, bir süre sonra yok olurken, film üstünde eğer üstüne daha güçlü bir ışık gelmez ise sabit kalır. Bu yüzden gece çekimi yaparken birçok siluet oluşur, araba farları ya da stop lambaları uzar gider.

Gece fotoğraf çekmek için seçeceğimiz poz süresi (enstantane), saniyenin kesirleriyle değil (1/125, 1/60,.) saniyelerle (1, 2, 4, 8,.) ifade edilir, bu yüzden gece çekimleri için kullanacağımız fotoğraf makinesinin biraz üst model olmasında fayda olduğu bir gerçektir. Kimi kompakt (pocket) makineler de makinenin pozlama süresine ya da otomatik flaş kullanımına hükmedemediğiz için gece çekimi yapmak bir azap haline dönebilir.

Makinemizin pozlama süresine, diyafram ayarına hükmedebildiğimizi düşünerek devam edelim. Gece, gün içine göre çok az ışık olduğundan alışıla gelmiş makine çekim teknikleri yetersiz kalacaktır. Öncelikle eğer gece çekimlerinde acemi iseniz mutlaka yanınızda bir tripod olması gerekir. Biraz daha fazla kare çektiyseniz geceleri tripod yerine çevrenizde görebileceğiniz düz zeminlerden, elektrik ya da tabela direklerinden nasıl faydalanacağınızı keşfetmiş olacaksınız ki bu keşifler ile gece çekimlerinin tadına daha da varacaksınız.

Makineniz de otomatik çekim modu’nun (P) olduğunu düşünürsek işimiz nispeten çok kolay demektir. P konumun da makine ortam ışığına göre en uygun enstantane (perde açılıp kapanma hızı) ve diyafram (duyar kat üstüne düşecek ışık şiddeti) ayarlarını kendisi yapacak ve size sadece deklanşöre basmak kalacaktır.

Bazı makinelerde P nin yanı sıra zaman öncelikli anlamına gelen T konumu da vardır. T konumun da makine sizin belirleyeceğiniz enstantane hızına göre uygun diyaframı otomatik olarak ayarlayacaktır.

Yine bazı makineler de diyafram öncelikli çekim anlamına gelen A konumu bulunur. Bu komunda makineniz kullanmak istediğiniz diyafram değerine göre enstantaneyi kendisi tespit edecektir. A konumunu iyi kullanmak için fotoğraf makinenizden daha çok kullandığınız objektifleri çok iyi tanımanız gerekir.

Bunlarla beraber makineniz de bulp (B) konumu varsa yukarında ki diyafram ve enstantane ayarlarınızı kendiniz yapabilirsiniz demektir. Bu durumda dikkat edilmesi gereken faktörler biraz daha artacaktır. Öncelikle yanınızda kilitli deklanşör olmalıdır. Aksi halde B konunda fotoğraf çekebilmek için sürekli deklanşöre basılı tutmak gerektiği için makine tripod üstünde bile olsa mutlaka titreyecektir. Bu titremenin sebebi ortam da bulunan hareketli araçlar olabileceği gibi kalp atışınız bile olabilir.

Gece çekimlerinizde ki ilk denemeleriniz de makinenizin pozometresine güvenmekten başka yapacağınız bir şey yoktur. Bununla beraber vizörden bakarak yaptığınız kadrajda patlayan (çok şiddetli gelen ortam ışığı) ışıklar tespit edilip vurgulamak istediğiniz noktadan ölçüm yapmanız faydalı olacaktır
Gece fotoğraflarının ilginçliğini artırmanı yollarından biri harici ışık ya da dışarıdan flaş kullanımıdır. Bu teknikte normal poz süresi içerisinde flaşın patlatılarak ya da harici ışık kaynağı kullanılarak obje aydınlatılır. Bu harici kaynak kullanımı film üstüne düşen ışık şiddetini değiştireceği için diyafram değeri ile oynamak gerekebilir. Harici flaş kullanımında dikkat edilecek en önemli unsur, bazı fotoğraf makineleri ile tümleşik gelen (pop-up) flaşların bu iş için uygun olmadığıdır. Bu tür flaşlar anı çekimlerinde kullanılabilecek 4-5 metre mesafede etkilidir.

Gece fotoğrafı için uygun zamanlardan biri güneşin batışından birkaç saat sonraki süredir. Bu süre uzatılırsa gökyüzü gereğinden fazla kararacağından fotoğraf üstünde gökyüzü gereksiz karanlık bir boşluk olarak görülecektir. Bu belirleyeceğiniz kompozisyon ile bütünleşik olması durumunda hoş olabilir ama genellikle göze batar, bununla beraber gecenin ilerleyen saatlerinde evlerdeki ışıklar kararacağından ortam ölü bir şehir gibi görülecektir.

Gece çekim yaparken dikkat edilecek en önemli unsurlardan biri ağır bir tripod kullanımıdır. Ağır tripod’u taşımak zor olacaktır ama çekim sırasında ataleti yüzünden daha kararlı davranacaktır. Bir diğer önemli husus ise gece çekimine giderken yanınızda bir arkadaşınızın olmasıdır, gerek çekim yaparken makine ayarlarınızı yazma işinde size yardımcı olacaktır hem de siz çekim yaparken makinenize ve size göz kulak olma görevini üstlenecektir.


ALINTI...

Kar fotoğrafları nasıl çekilir ?

Hepinizin bildiği gibi önümüzdeki dönem karlı günlerin başlangıcı. Özellikle Ocak ayından başlamak üzere Şubat ve Mart aylarının karlı geçeceği birçok meteoroloji uzmanı tarafından belirtiliyor. Tabii ki tüm amatör fotoğrafçıların aklına da bu doyumsuz manzaraları fotoğraflamak geliyor. Haksız da değiller. Doyumsuz manzaranın pamuk saflığındaki görünümleri tabii ki her fotoğrafçıyı etkiliyor.

Kar fotoğrafları her zaman problemli çekimlerdir

Bu fotoğrafların çekimi ile birlikte özellikle pozlandırma hataları her amatör için bir sorun olmuştur. Çünkü kadraj içerisinde yer alan beyaz bölge (karlı bölge) çoğaldıkça TTL sisteminin yanılma payı da artar. Çünkü TTL sistemin baz aldığı bir nötr gri noktası (% 18) vardır. Oysa kar, beyaz olduğu için baz alınan düzeyden farklı bir yansıtıcılığa sahiptir. O nedenle karın içinde olduğu manzara çekimlerinde önlem alınmadığı takdirde görsel doyuruculuğu olmayan ve az pozlanmış (gri kar) fotoğraflarla karşı karşıya kalınabilir.

TTL Sistem ölçümü nasıl yapar ?

Hepinizin fotoğraf makinesi ister D-SLR olsun isterse kompakt dijital olsun TTL, yani Through The Lens (Objektifin içinden okuma) sistemi ile ölçüm yapar. TTL sistemin çalışma prensibi şöyledir; Objektiften giren ışınlar fotoğraf makinesi içerisine yerleştirilmiş olan ışık sensörlerinin (foto-elektrik hücreleri) üzerine gelir. Buradan açığa çıkan elektrik enerjisi size diyafram ve örtücü hızını verir. Siz örtücü hızı öncelikli çalışıyorsanız, deklanşöre yarım bastığınızda fotoğraf makinesi pozometresi size diyaframı verir. Diyafram öncelikli çalışıyorsanız, deklanşöre yarım bastığınızda fotoğraf makinesi pozometresi size örtücü hızını verir. Ama bu ölçüm sistemi objeden yansıyan ışığı ölçtüğü için bağımsız değildir. Bu sistem %18 yansıtıcılığa göre (orta griye) ayarlanmıştır. Dolayısıyla bu sistem, gördüğü her şeyi orta gri olarak algılar. Dolayısıyla bu sistemle ölçüm yapılırken hep bu değerde bir objeden ölçüm almak gerekir.

TTL Sistem kar fotoğraflarında yanılır

Oysa kar fotoğraflarında doğal olarak kadrajın çok büyük bir bölümü beyaz olacağı için ölçüm sistemi bunu orta gri gibi algılayarak ona göre bir pozlandırma yapar. Yani karı orta gri gibi ölçer. Siz fotoğraf makinenizi beyaza da yöneltseniz, siyaha da yöneltseniz onu orta gri görür yani beyazı da siyahı da orta gri yapar. Sonuçta elde ettiğiniz kar fotoğraflarında kar beyaz değil, orta gri çıkar.

Pozlandırmayı nasıl yapmalıyız ?

Kar fotoğrafı çekmek için fotoğraf makinenizi manzaraya yönelttiğinizde, manzaradaki karın kapladığı orana göre fotoğraf makinesi pozometresi 2 stop kadar hata yapar. Yani beyaz olan kar, gri kar olarak fotoğrafınıza yansır. Örneğin fotoğraf makinenizi örtücü hızı (TV/S) modunda kullandığınızı düşünelim. Ve örtücü hızınızı 1/125’e ayarlayarak bu şekilde fotoğraf makinenizi kar manzarasına tuttuğunuzda (tüm kadraj karla kaplı olsun) fotoğraf makinesi size 16 diyafram veriyor olsun. Bu şekilde çekim yaparsanız kar manzaranız gri bir kar manzarası olarak fotoğrafta oluşur. Çünkü fotoğraf makinesi pozometresi beyaz karı, ayarlandığı ayara yani %18 griye getirmiştir. Böylece beyaz kar, fotoğrafta gri kar olmuştur. Ama siz kar fotoğrafı çekimlerinde basit uygulamalar ile doğru pozlandırmalar yapabilirsiniz.

Yapmanız gereken 2 tipte hareket vardır. Bunlardan birincisi bu tip bir ölçümden sonra diyaframı 2 stop kadar açmaktır. Yani 16 diyaframı 8 diyaframa getirmektir. Bu düzeltmeyi ölçüm yaptıktan sonra fotoğraf makinenizdeki (+/-) modundan da yapabilirsiniz. Ya da bu tip bir çekime çıkarken (+/-) modunu -2’ye getirerek pozu baştan düzeltebilirsiniz. Böylece pozometrenin verdiği değeri çekim boyunca değiştirmek zorunda kalmazsınız.

İkinci yol ise kar fotoğrafı çekimlerinde fotoğraf makinesi pozometresini yanıltmayan bir yerden ölçüm alarak kar manzarasını çekmektir. Yani yöntem, kar manzarasına yakın bu objelerden birinden pozlandırma bilgilerini alarak manzaraya uygulamaktır. Örneğin kar manzarası ile aynı ışığı alan çok yakındaki insan teni veya kar tutmamış kiremitler ve yeşil yapraklar en iyi ölçüm alma yerleridir.

Bu yöntemi uygularken fotoğraf makinenizin ölçüm modu mutlaka spot ölçümde olsun ki spot ölçümün sınırları dışında pozometre, farklı tonların ölçümünü almasın. Eğer fotoğraf makinenizde spot ölçüm modu yoksa o takdirde fotoğraf makinenizi merkezi ağırlıklı ölçüm yöntemine alarak yukarıda belirttiğimiz objelerden birinin yanına yaklaşıp, kadrajın tamamını o obje işgal edecek şekilde, aldığınız ölçümü kilitleyip kar manzarasına uygulayabilirsiniz.

Hangi konuları seçebilirsiniz ?

Birçok kişi kar yağdığında bu tip çekimleri yapmaya çalışır. Oysa bu aşamada yapacağınız çekim, objektifinizin ve fotoğraf makinenizin su almasına neden olur. Zaten bu tip bir durumda çekilecek mükemmel bir görüntü de yoktur. O nedenle kar yağdıktan sonra güneşin açmasını bekleyin. Çünkü güneş yüzünü gösteriyorsa, özellikle uzak planların çekimleri daha mükemmel olur. Çünkü güneş bu aşamada karlı bölgelerde formlar oluşturacağı için nefis görüntüler almanıza yardımcı olacaktır. Ama eğer hava açmamakta karalı ise yakın yani makro çekimler yapabilirsiniz. Özellikle buzların oluşturduğu sarkıtlar ve yeşil yaprakların üzerindeki donmuş kar taneleri, bu tip ışıkta iyi etkiler bırakırlar. Son uyarı; fotoğraf makinenizin pilini, donmaması için çekim anına kadar cebinizde taşıyın. Böylece pilin sıcak kalmasını ve enerjisinin kaybolmamasını sağlarsınız.

Doç. Dr. Özer Kanburoğlu

PHOTOWORLD OCAK ŞUBAT 2008 SAYISINDAN.